Yavaşla ve Keşfet” Kent Atölyelerimizin çalışmalarına, 8 Kasım Cumartesi günü, Beşiktaş ve Üsküdar ‘keşif’ ekipleri ile başladık. Hızla akan hayatlarımızda yavaşlayıp yaşadığımız alanlara daha dikkatli gözlerle baktığımız atölyemizde, çekirdek olarak 3er kişilik toplam 10 ekip çalışma yapıyor. Tanışma toplantısı ve Üsküdar bilgilerini ilgili sayfamızdan inceleyebilirsiniz.

Tanışma toplantısı ile başlayan atölye çalışmamızın ikinci gününde, Üsküdar ve Beşiktaş’ta ayrı zaman dilimlerinde buluştuk. Beşiktaş turumuz, Deniz Müzesi önünde ekiplerin toplanmasıyla başladı. Akaretler’de başlayan yürüyüşümüze, Beşiktaş Çarşısı’nda ekiplerin serbest çalışmasıyla devam ettik. Hızın ve popülasyonun fazla olduğu bu bölgede yapılan çalışmalarımızda yavaşlatan, yavaşlamayı engelleyen ve çarşı etrafında kullanımı düşündürten yorumlar geliştirildi. Ekiplerin tekrardan toplanmasından sonra ara sokaklardan Tuzcubaba Camii ve çevresine keşif yürüyüşlerimiz devam etti. Beşiktaş merkezinin kalabalık ve hızlı akışından sonra yerleşim bölgelerindeki sakinliğin eşlik ettiği yürüyüş, sokaklardaki yokuşlarla daha da yavaşladı. Yerleşim bölgesinde göze çarpan ve başımızı yukarı kaldırmamız gerektiğini de hatırlatan eski binalar ile yeninin kesiştiği bölgelerde, ekipler sokakları, insanları ve semt kedilerini fotoğrafladı. Abbasağa Parkı’ında verilen küçük moladan sonra Vişnezade bölgesine geçti. Kısa bir serbest çalışmadan sonra Sinanpaşa Camii avlusunda toplandık. Ekiplerle yapmış olduğumuz gezilerden sonra günü özetleyen çalışma olarak bilişsel haritalamalar -cognitive map- yaptık. Her ekip kendi bilişsel haritasını oluşturdu ve ardından diğer ekiplerin haritalarına bakarak “bizim keşfetmediğimiz neler keşfedildi?” sorusu üzerinden konuşmalar gerçekleşti.

Atölyenin ikinci cumartesi günü, Beşiktaş ekipleri ile ETMK (Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu) toplantı salonunda buluşarak tüm keşif öğelerini birlikte değerlendirdik. Her ekip kendi keşiflerini paylaştı. Ekiplerle birlikte mekanların güncel kullanımlarını yeniden düşündük; mahalle dönüşümlerini tartıştık; mimarlık ve tüketim üzerinden oluşmuş kavramları yeniden değerlendirdik.

BEŞİKTAŞ KEŞİFLERİ

KEŞMEKEŞFET EKİBİ; Melda Zeren, Elif Özyürek.

Ekip, Beşiktaş’ta geçişleri, engelleri ve bağlantıları sorguluyor. Sokak isimlerinin hikayelerini ele alıyor. 

Tarihi Öğeler

• Akaretler
• Ertuğrul Tekke Camii ve Türbesi
• Tuzcu baba Camii
• Tarihi Simit ve Sokağı

İhtiyaç Öğeleri

• Yeşil Alan ve Toprak
• Araç, Motor Alanı
• Gelip Geçenlerin Duraksaması
• Toplu Duyuru Alanı
• Çocuk Alanı

ÇIKARIMLAR

Yavaşla ve Keşfet atölyesi dahilinde Beşiktaş’a her zamankinden farklı şeyler görmeye geldik. Beşiktaş’ın daha önceleri gözümüzden kaçan tarihi zenginliğini, kültürel çeşitliliğini fark ettik. İnsanların kullanım alanlarını, alışkanlıklarını sorguladık. Kısacası bu keşifte Beşiktaşlı gibi hissetmeye çalıştık.

SORULAR

• Abbasağa Parkı canlandırılabilir mi? Alışkanlıklar değişebilir ve açık alanlara rağbet artabilir mi?
• Beşiktaş Köyiçi dışında daha iç ve yukarı bölgelerine insanlar çekilebilir mi?
• Tarihi yapılar, sokak aralarında kalmış yapılar işlevlendirilip yeniden kullanıma açılabilir mi?
• Gelip geçenlerin veya Beşiktaşlı’nın sokak isimlerinin tarihçesi hakkında bir fikri var mı, öğrenmeye merakları var mı?

 

BİLİNMEYEN EKİBİ; İbrahim Özvarış, Derya Yaman, Seda Altan

Ekip, sokak ve cephe dokularını sorgularken tarihi yapılar ve “yeşil”in işlevsizleştirilmesine dikkat çekiyor.

Tarihi Öğeler

• Tuzcu baba camii
• Balık pazarı
• Tarihi çeşmeler
• İşlevsiz harabe yapılar
• Ertuğrul Tekke Camii

Yaşam Öğeleri

• Abbasağa Parkı
• Çarşı
• Vapur İskelesi ve otobüs terminali
• Balık pazarı
• İnönü Stadı

İhtiyaç Öğeleri

• Manavlar
• Cafe-restoranlar
• İskele ve otobüs terminali
• Yeşil alanlar – park

DEĞERLENDİRME

Beşiktaş insanların gündüz ve gece yoğun olarak kullandığı transfer, kültür-sanat ve eğlence merkezidir. Bunun yanı sıra konutların da yaygın olduğu bir yerleşmedir. Farklı dönemlere ait farklı yapı tipolojilerini barındırmaktadır. Topografyası organik sokak dokusunun oluşmasını sağlamış, sosyal ilişkilerin yansımasını sokaklar üzerinden okumamızı kolaylaştırmıştır.

Deniz kenarında bulunmasına rağmen bu özel konumunu yeteri kadar kullanamamaktadır. Çarşı içerindeki yoğun nüfus ve ticari faaliyetlerin mekanı hor kullanması yeşil alanların hapsolmasına ve nefes alma alanlarının azalmasına neden olmuştur.

Beşiktaş içerisinde keşfedilmeyi bekleyen potansiyellerinin kullanılarak (sahip olduğu çeşitlilik nedeniyle algılanması zor olan) semt içerisinde yavaşlama alanları belirlenmesi kentsel ritmi de büyük ölçüde etkileyip, mekanın algılanmasını kolaylaştıracaktır.

SORULAR

1 – Merkezdek tarihi yapılar tekrar işlevlendirilebilir mi? Kamuya açık yavaşlama odakları haline getirilebilir mi?

2 – Çarşı ve çevresindeki sokaklar arasında keskin bir insan yoğunluğu ve hareketliliği farkı var mı? Bu keskin geçiş nasıl yumuşatılabilir?

3 – Semt su kenarında olmasına rağmen su ile ilişkisi kopuk durumdadır. Su ögesi insanları yavaşlatmak için kullanılabilir mi?

4- Köyiçi ile Vişnezade arasındaki mekansal ve sosyal kopukluk nasıl giderilebilir?

 

GETBACK EKİBİ; Cansev Rakipsiz, Gubse Küreş, Elif Tezel

Ekip, ihtiyaç farklılıklarını çeşitli canlıların ve bölgelerin özelinde değerlendiriyorlar.

Tarihi Öğeler

• Balık Pazarı
• Tuzcu baba Camii
• Akaretler
• Deniz Müzesi
• Ertuğrul Tekke Camii

Yaşam Öğeleri

• Sinan Paşa Camii önü
• Abbasağa Parkı
• Meydan
• Meyhaneler Caddesi
• İskeleler

İhriyaç Öğeleri

• Kahvaltıcılar
• Pasajlar
• İskele
• Balık Pazarı
• Otobüs Durakları

Beşiktaş kendi içerisinde hem yaşayanlar hem de kullananlar açısından değerlendirildiğinde dinamik bir mekan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu algının ortaya çıkmasının nedeni başta konumu olmak üzere atölye kapsamında tespit edilen tarih, yaşam ve ihtiyaç öğelerinin hepsini bir arada barındırmasıdır. Birçok kişi için kentin odak noktası ve transfer merkezi olarak değerlendirilebilir. Sahip olduğu bu düzensizliğin nedeni farklı kullanımlara açık olmasından da gelmektedir.
Farklı öğelerin bir biri üzerine birikmesiyle gelen bu oluşum aslında bir noktada insanları yavaşlatıp bazen hızlandırmaktadır.
Karşılaşma mekanları olarak düşünülen alanlar kentte dinamizmin çok yüksek olduğu noktalar olarak düşünülse de aslında bu kalabalık insanı yavaşlatır mı?
İnsanların birçok odak öğesini bir mekanda kullanmak istemesinden gelen hızlılık aslında bir noktada insanları yavaşlatır mı?
Kenti algılamak için kullandığımız yavaş ve hızlı kavramları semtlerin özelliğine göre birbirlerine entegre olarak mı çalışır?
Semtin sahip olduğu bu karma kullanım mekanda kaousu dengeler mi yoksa belirli bir kapasiteye ulaştıktan sonra mekanı uçuruma mı sürükler?
Semtin sahip olduğu kapasite bu yükü daha ne kadar kaldırabilir?
Verilen sorular fotoğlarla bağlantılı olarak kurgulamıştır. Bunun yanı sıra bu sorular: gece gündüz kullanımının güvenliği, kullanıcı profilleri, sokak hayvanlarının kente etkileri, yeşil alanların semte yeterliliği ve mevcut yeşilin bu sorguda hangi noktada olduğu… değerlendirebileceğimiz diğer kavramlar olarak ele alınabilir.

Semtin iki yakasındaki sosyal yapı farklarının fiziksel mekana aktarılması olarak tespit edilen fotoğrafta Beşiktaş Köyiçi bölgesinde yaşayanlar sokaklarda oturup birbirleriyle konuşurken Yıldız tarafında insanlar daha içe kapanık halde yaşamaktadır.

Beşiktaşın kaotizmini sadece meydan ve yaşayan alanlarında değil bina cephelerindede görmek mümkündür. Semtin dinamik yaşantısı sadece tek bir formda kalmayıp kentin diğer öğeleriyle özellikle bu fotoğrafta görüldüğü gibi konut tipolojisiyle iç içe geçerek kaos, denge ve düzeni bize her alanda gösterir.

Beşiktaş her ne kadar gelip geçilen bir mekanda olsa yaşayan için öyle bir yer değildir. Bu fotoğrafta bizim en çok dikkat ettiğimiz şey kişinin evinin güzelliğiyle yetinmeyip sokak içinde bir şeyler yapmaya çalışmış olmasıdır. Ekip olarak bu tür karelerle Beşiktaşta sıkça karşılaşıp dikkatimizi çeken özelliklerden biridir.

Semt sakinlerinin mekana yansıması olarak görülen ve yüzlerde tebessüm uyandıran bir fotoğraf olduğunu düşünüyoruz.Çünkü semtler her ne kadar insanlarında olsa yaşayan canlılar içinde hayatlarını devam ettirdikleri bir alandır.

TİRE EKİBİ; Büşra Yiğit, Şizen Türkal, Yeşim Çınar

Ekip, eski ve yeninin var olma savaşını inceliyorlar.

KAŞİFLER EKİBİ; Tuğçe Ungan, Ece Doğan

Ekip, yaşamın, yıkım ve dönüşümü Beşiktaş üzerinden inceliyor.

 Tarihi Öğeler

• Eski AKEV Tütün Deposu
• Sinan Paşa Camii
• Tuzcu Baba Camii
• Yenilik Sokak Evleri
• Ermeni Okulu

Yaşam Öğeleri

• Peri Çıkmazı Sokak
• Kahvaltıcılar Sokağı
• Çatısında mini bir seraya sahip olan yapı
• Kartal heykeli çevresi
• Balık pazarı

İhtiyaç Öğeleri

• Kıyı şeridinde aktif sosyal alanlar
• Yeşil yaşanabilir ve kullanılabilir alan
• Sosyal duraklama ve dinlenme noktaları
• Yeraltı otoparkı
• Araçlar tarafından istila edilmemiş sirkülasyon alanları
• Yeni odak noktaları

Beşiktaş, İstanbul genelinde gerek kıyı şeridindeki konumu gerekse önemli şehir aksları ile olan yakın ilişkisi nedeniyle son derece önemli bir jeopolitik konuma sahiptir. Bu nedenle merkezinde kaotik bir ortam var, bu kaotizm ticari ve sosyal akslarda devam ederek dinamizmi oluşturmakta. Konut akslarında ise(Akaretler, Yıldız, Ihlamur) bir mahalle dokusu hissediliyor. Mahalle dokusu ahşap cumbalı evler ve 50’ler apartmanlarıyla destekleniyor. Fakat yıldız mahallesinde Köyiçi’nden farklı olarak siteleşmenin olduğunu gözlemledik. Tipoloji farklılığı ve Barbaros Bulvarı nedeniyle Beşiktaş’ın bu iki bölgesinde sosyal bir kopukluk görülüyor. Bölgeye ait diğer bir önemli gözlem ise bölgeye ait topografyanın son derece eğimli oluşu ve bu eğimin yavaşlatıcı bir etkisinin olması. Eğim ögesi sirkülasyon akslarında yavaşlatıcı olmakla beraber yapılaşmayı da oldukça etkilemiş ve Beşiktaş’ın karakteristik özelliklerinden birini oluşturmuş.Birçok yavaşlatıcı ve duraklatıcı öge bulunmasına rağmen insanlar, topluluğun sirkülasyonuna kapılıp bu ögeleri fark edemediğini gözlemledik. Cafe, restaurant, pasaj.. gibi uzun süreli duraklama mekanlarında ise insanlar yavaşlamışlardır fakat yavaşlansa bile keşife başlanmadığını gördük. Kendimize bu sorunlara çözümü destekleyecek sorular sorduk;

• Beşiktaş ziyaretçileri, Beşiktaş’ta ikamet eden veya esnafın gördüğü Beşiktaş arasındaki farklar nedir?
• Yaya akışlarının Beşiktaş içerisindeki yoğunluk dağılımı nedir? İnsanlar Beşiktaş’ta daha çok hangi yolları kullanmaktadır ve bunun nedeni nedir? (vitrinleri izleme, sakinlik, güvenlik gibi, alışveriş, dinlenme..)
• Buluşma ve toplanma mekanları olarak hangi bölge tercih edilmektedir ve bunları sağlamak için nasıl bir yol izlenmelidir?
• Beşiktaş’ta bulunan harabe yapılar ne türden yeni kullanımlar ile hayata kazandırılmalıdır?
• Beşiktaş merkezi ile rıhtım bağlantısı sosyal ve fiziksel olarak nasıl sağlanabilir?

 

Geç Kalanlar Ekibi; Semih Dilekçi, Elif Sinem İnan, Melike Erkan

Ekip, Beşiktaş’ın güncel kullanımını sorgulamaktadır.

Hayvan Barınma Alanları / Köpek Parkı Eksikliği: İnsanlar sahiplendiği hayvanlarla özgür bir şekilde vakit geçirememekte. Bu sorun yeşil alan eksikliğini de beraberinde getirmekte. Diğer sokak hayvanları için de yaşam alanı darlığı mevcut.

Oyun Alanı Eksikliği: Beşiktaş bir sahil semti olmasına rağmen insanların doğa ile bütünleşebileceği, çocuk ve gençlerin vakit geçirebileceği alanların eksikliği söz konusu.

Aidiyet: Eskiye dair bir imge arayışı ve o parça ile bir arada bulunduğunu gösteren bir hatıra.

Sahiplenme: Konum ve çevredeki duyarsızlıktan dolayı görülen ama önemsenmeyen heykel.

Geniş kaldırımlı caddelerin restoranların işgali sonucu yayaların yoldan yürümesi ve bu durumun doğal karşılanması.

“Çöp atmayınız” tabelası ve atılan çöpler ile mekanın sahiplenilmemesi ve insanlar arası iletişim bozukluğu.

Doğa ile iç içe; bu fotoğrafta eski bir binanın üzerinde oluşan sarmaşıkları görüyoruz. Kendiliğinden ortaya çıkmış doğal güzellik unsuru, beton bir yapıda yaşamakta ve insanları rahatsız etmemekte.

Ekipler çalışmalarına Beşiktaş merkezinde yapacakları kaynak arayışı ve etkileşimlerle devam edecekler. Sosyal medyadan #yavaşlavekeşfet #şehrinesesver ile takip edip ekiplere katkı verebilirsiniz.